راهنمای کامل و کاربردی صورت وضعیت مالی (ترازنامه) برای سرمایهگذاران
اگر قرار باشد فقط یک گزارش مالی را برای شناخت وضعیت واقعی یک شرکت بررسی کنیم، بدون تردید ترازنامه مهمترین گزینه است.
ترازنامه به شما نشان میدهد:
-
شرکت چه داراییهایی دارد
-
چه میزان بدهی دارد
-
-
و در نهایت، واقعاً چقدر «میارزد»
حتی اگر یک شرکت سودآور به نظر برسد، بدون بررسی ترازنامه نمیتوان درباره سلامت مالی آن نظر قطعی داد.
به همین دلیل، تحلیل بنیادی بدون ترازنامه ناقص است.
در این مقاله، ترازنامه را ساده، دقیق و کاملاً کاربردی توضیح میدهیم. طوری که بعد از خواندنش بتوانی خودت صورت وضعیت مالی یک شرکت را تحلیل کنی.
ترازنامه چیست؟ (تعریف ساده)
ترازنامه یا صورت وضعیت مالی گزارشی است که وضعیت مالی یک شرکت را در یک مقطع زمانی مشخص نشان میدهد.
این گزارش از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
-
داراییها
-
بدهیها
-
حقوق صاحبان سهام
و همیشه باید این معادله برقرار باشد:
داراییها = بدهیها + حقوق صاحبان سهام
این معادله پایه درک ساختار مالی هر شرکت است.
اگر هنوز با مفاهیم پایه گزارشهای مالی آشنا نیستی، مرور
مفاهیم پایه بازارهای مالی
میتواند نقطه شروع خوبی باشد.
چرا ترازنامه مهم است؟
ترازنامه به سؤالاتی پاسخ میدهد که هیچ گزارش دیگری بهتنهایی نمیتواند:
-
آیا شرکت توان پرداخت بدهیهایش را دارد؟
-
چقدر به وام و بدهی وابسته است؟
-
سرمایه واقعی سهامداران چقدر است؟
-
ساختار مالی شرکت سالم است یا پرریسک؟
به همین دلیل:
ترازنامه ستون اصلی تحلیل بنیادی است، نه گزارش سود و زیان.
برای درک بهتر جایگاه ترازنامه، مطالعه
تحلیل فاندامنتال چیست و چه کاربردی دارد؟
بسیار کمککننده است.
بخش اول ترازنامه. داراییها
دارایی یعنی هر چیزی که شرکت مالک آن است و ارزش اقتصادی دارد.
1. داراییهای جاری
داراییهایی که معمولاً تا یک سال آینده قابل تبدیل به پول نقد هستند:
-
وجه نقد
-
موجودی حسابهای بانکی
-
حسابهای دریافتنی
-
موجودی کالا
نکته مهم:
دارایی جاری بالا یعنی قدرت نقدشوندگی بهتر و انعطاف مالی بیشتر.
2. داراییهای غیرجاری
داراییهایی با ماهیت بلندمدت:
-
زمین و ساختمان
-
ماشینآلات
-
سرمایهگذاریهای بلندمدت
-
داراییهای نامشهود مثل برند یا حق اختراع
دارایی غیرجاری بالا الزاماً خوب یا بد نیست.
مسئله اصلی این است که این داراییها چقدر بهرهور هستند.
بخش دوم ترازنامه. بدهیها
بدهی یعنی تعهدات مالی شرکت در برابر دیگران.
1. بدهیهای جاری
تعهداتی که باید تا یک سال آینده پرداخت شوند:
-
بدهی به تأمینکنندگان
-
وامهای کوتاهمدت
-
مالیات پرداختنی
هشدار مهم:
اگر بدهی جاری از دارایی جاری بیشتر باشد، شرکت با ریسک نقدینگی مواجه است.
2. بدهیهای غیرجاری
تعهدات مالی بلندمدت:
-
وامهای بلندمدت
-
اوراق بدهی
-
سایر تعهدات بلندمدت
بدهی بلندمدت:
-
اگر مدیریتشده باشد → میتواند رشدآفرین باشد
-
اگر کنترلنشده باشد → ریسک جدی برای شرکت ایجاد میکند
درک این موضوع به شناخت
مدیریت سرمایه و ریسک
وابسته است.
بخش سوم ترازنامه. حقوق صاحبان سهام
حقوق صاحبان سهام یعنی:
سهم واقعی مالکان شرکت پس از کسر تمام بدهیها
این بخش شامل:
-
سرمایه ثبتشده
-
سود انباشته
-
اندوختهها
اگر شرکت منحل شود، در تئوری این بخش متعلق به سهامداران است.
سود انباشته؛ عددی که نباید نادیده گرفته شود
سود انباشته:
-
سودهای تقسیمنشده سالهای گذشته است
-
که دوباره در شرکت سرمایهگذاری شدهاند
سود انباشته مثبت:
-
نشانه رشد تدریجی
-
توان توسعه در آینده
سود انباشته منفی:
-
زنگ خطر برای سرمایهگذار بلندمدت
-
نشانه فشار مالی یا زیان انباشته
نسبتهای مهم استخراجشده از ترازنامه
تحلیل ترازنامه فقط نگاهکردن به عددها نیست. باید نسبتها را فهمید.
نسبت جاری
دارایی جاری ÷ بدهی جاری
-
بالای ۱. وضعیت قابل قبول
-
زیر ۱. ریسک نقدینگی
نسبت بدهی
کل بدهی ÷ کل دارایی
-
عدد بالا. اهرم مالی بالا
-
عدد پایین. ساختار محافظهکارانهتر
نسبت مالکانه
حقوق صاحبان سهام ÷ کل دارایی
هرچه بالاتر باشد:
-
استقلال مالی بیشتر
-
ریسک کمتر
ترازنامه قوی چه ویژگیهایی دارد؟
یک ترازنامه سالم معمولاً:
-
دارایی جاری بیشتر از بدهی جاری دارد
-
بدهی کنترلشده و هدفمند دارد
-
حقوق صاحبان سهام رو به رشد دارد
-
وابستگی شدید به وام ندارد
ترازنامه ضعیف چه نشانههایی دارد؟
علائم هشدار:
-
بدهی جاری بیشتر از دارایی جاری
-
رشد سریع بدهی بدون رشد دارایی
-
کاهش مداوم حقوق صاحبان سهام
-
سود انباشته منفی یا نزولی
تفاوت ترازنامه با صورت سود و زیان
یکی از اشتباهات رایج، یکیدانستن این دو گزارش است.
-
ترازنامه. وضعیت مالی در یک لحظه
-
صورت سود و زیان. عملکرد شرکت در یک دوره
ممکن است:
-
شرکت سودده باشد
-
اما ترازنامه ضعیفی داشته باشد
و این یعنی:
سود پایدار نیست.
ترازنامه برای چه کسانی حیاتی است؟
بسیار مهم برای:
-
سرمایهگذاران بلندمدت
-
تحلیلگران بنیادی
-
خریداران سهام ارزشی
کماهمیتتر برای:
-
نوسانگیرهای کوتاهمدت
-
معاملهگران صرفاً تکنیکال
اشتباهات رایج در تحلیل ترازنامه
-
بررسی فقط یک سال مالی
-
مقایسه شرکتهای غیرهمگروه
-
نادیده گرفتن بدهیهای پنهان
-
تمرکز صرف روی داراییها
چطور ترازنامه را درست تحلیل کنیم؟
رویکرد پیشنهادی:
-
مقایسه حداقل ۳ سال متوالی
-
بررسی نسبتهای مالی
-
مقایسه با شرکتهای همصنعت
-
ترکیب ترازنامه با صورت سود و زیان
جمعبندی نهایی
ترازنامه:
-
تصویر واقعی وضعیت مالی شرکت است
-
نشان میدهد شرکت روی پای خودش ایستاده یا نه
