حجم مبنا چیست؟
اگر حتی مدت کوتاهی در بازار بورس ایران فعالیت کرده باشی، احتمالاً با اصطلاح حجم مبنا روبهرو شدهای. مفهومی که خیلیها اسمش را میدانند، اما تأثیر واقعی آن روی حرکت قیمت سهم را بهدرستی درک نکردهاند.
حجم مبنا یکی از قوانین خاص بازار سرمایه ایران است که میتواند:
-
جلوی نوسانات شدید را بگیرد
-
یا برعکس، باعث شود قیمت یک سهم روزها «گیر» کند
-
در این مقاله، حجم مبنا را کاملاً ساده، دقیق و کاربردی توضیح میدهیم. بدون فرمولهای گیجکننده و با نگاه عملی.
حجم مبنا به زبان ساده چیست؟
حجم مبنا یعنی:
حداقل تعداد سهامی که باید در یک روز معامله شود تا قیمت سهم بتواند نوسان کامل روزانه را تجربه کند.
اگر حجم معاملات روزانه کمتر از حجم مبنا باشد:
-
قیمت پایانی سهم
-
کمتر از دامنه نوسان مجاز تغییر میکند
این دقیقاً همان جایی است که بسیاری از معاملهگران دچار سوءبرداشت میشوند.
چرا اصلاً حجم مبنا تعریف شد؟
هدف از تعریف حجم مبنا در بورس ایران:
-
جلوگیری از دستکاری قیمت با معاملات کمحجم
-
افزایش اعتبار قیمت پایانی
-
کاهش نوسانات غیرواقعی
قبل از اجرای قانون حجم مبنا:
-
با چند معامله کوچک
-
میشد قیمت یک سهم را بهراحتی صف خرید یا فروش کرد
به همین دلیل، حجم مبنا بهعنوان یک ابزار کنترلی وارد بازار شد.
قیمت پایانی چه ربطی به حجم مبنا دارد؟
در بورس ایران دو قیمت مهم داریم:
-
قیمت آخرین معامله
-
قیمت پایانی
قیمت پایانی:
-
میانگین وزنی معاملات روزانه است
-
مبنای نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد محسوب میشود
نکته مهم:
حجم مبنا مستقیماً روی قیمت پایانی اثر میگذارد، نه روی قیمت آخرین معامله.
اگر هنوز تفاوت این دو را دقیق نمیدانی، مطالعه
مفاهیم پایه بازار بورس و معاملات
میتواند کمککننده باشد.
اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد چه میشود؟
فرض کن:
-
حجم مبنا سهم. ۱ میلیون سهم
-
حجم معاملات امروز. ۵۰۰ هزار سهم
نتیجه:
-
فقط نیمی از نوسان مجاز در قیمت پایانی اعمال میشود
-
حتی اگر قیمت آخرین معامله در صف خرید باشد
به همین دلیل است که بعضی سهمها:
-
چند روز صف خرید یا فروش دارند
-
اما قیمت پایانی بسیار کند حرکت میکند
اگر حجم معاملات بیشتر از حجم مبنا باشد چه؟
در این حالت:
-
قیمت پایانی میتواند کل دامنه نوسان را پوشش دهد
-
چه در جهت مثبت، چه منفی
برای همین:
-
سهمهای پرحجم
-
سریعتر رشد یا ریزش میکنند
این موضوع برای نوسانگیرها اهمیت زیادی دارد.
حجم مبنا چگونه تعیین میشود؟
حجم مبنا معمولاً بر اساس عوامل زیر تعیین میشود:
-
تعداد کل سهام شرکت
-
میزان سهام شناور آزاد
-
شرایط کلی بازار
نکته مهم:
حجم مبنا عددی ثابت و همیشگی نیست و ممکن است در دورههای مختلف تغییر کند.
حجم مبنا بالا بهتر است یا پایین؟
پاسخ مطلقی وجود ندارد. هرکدام مزایا و معایب خود را دارند.
حجم مبنای بالا
مزایا:
-
کاهش نوسانات کاذب
-
سختتر شدن دستکاری قیمت
معایب:
-
کند شدن رشد یا افت قیمت
-
قفل شدن سهم در صف خرید یا فروش
حجم مبنای پایین
مزایا:
-
واکنش سریعتر قیمت
-
مناسب نوسانگیری کوتاهمدت
معایب:
-
ریسک دستکاری قیمت
-
نوسانات غیرواقعی
حجم مبنا چه زمانی به ضرر سهامدار میشود؟
در این شرایط:
-
سهم در صف خرید یا فروش است
-
حجم معاملات پایین است
-
قیمت پایانی تغییر زیادی نمیکند
نتیجه:
-
زمان سرمایهگذار هدر میرود
-
نقدشوندگی کاهش پیدا میکند
رابطه حجم مبنا با نقدشوندگی
در سهمهای کممعامله:
-
حجم مبنای بالا
-
نقدشوندگی را کاهش میدهد
-
خروج از سهم را سخت میکند
اما در سهمهای بزرگ و پرحجم:
-
اثر منفی حجم مبنا بسیار کمتر است
درک مفهوم نقدشوندگی بدون شناخت
حجم معاملات در بازارهای مالی
کامل نمیشود.
آیا حجم مبنا در همه بازارها وجود دارد؟
خیر.
-
در بورس ایران. وجود دارد
-
در بازارهایی مثل فارکس و کریپتو. وجود ندارد
به همین دلیل:
-
قیمت در فارکس و کریپتو
-
سریعتر و آزادتر حرکت میکند
برای مقایسه ساختار بازارها میتوانی
تفاوت بورس، فارکس و کریپتو
را مطالعه کنی.
حجم مبنا برای چه کسانی مهمتر است؟
بسیار مهم برای:
-
نوسانگیرها
-
معاملهگران کوتاهمدت
-
افرادی که با صف معامله میکنند
کماهمیتتر برای:
-
سرمایهگذاران بلندمدت
-
سهامداران بنیادی
اشتباهات رایج درباره حجم مبنا
-
بررسی نکردن حجم معاملات روزانه
-
تمرکز صرف روی صف خرید یا فروش
-
مقایسه بورس ایران با فارکس بدون درنظرگرفتن ساختار
-
تصور اینکه حجم مبنا همیشه بد است
چگونه از حجم مبنا به نفع خود استفاده کنیم؟
چند نکته عملی:
-
قبل از خرید، حجم مبنا و حجم معاملات را بررسی کن
-
سهم کمحجم با حجم مبنای بالا = ریسک نقدشوندگی
-
برای نوسانگیری، سهمهای پرحجم انتخاب بهتری هستند
-
قیمت پایانی را مهمتر از قیمت آخرین معامله بدان
جمعبندی نهایی
حجم مبنا:
-
ابزار کنترل نوسان است
-
نه دشمن سرمایهگذار و نه ناجی او
اگر مفهوم آن را درست بشناسی:
-
دلیل کند حرکتکردن بعضی سهمها را میفهمی
-
و متوجه میشوی چرا بعضی صفها سریع میشکنند
قانون مهم:
بدون توجه به حجم مبنا، تحلیل تکنیکال در بورس ایران ناقص است.
