مارجین یا حاشیه، ابزاری است که در بازارهای مالی گوناگون مثل فارکس در اختیار سرمایه‌گذاران قرار داده می‌شود. گاهی اوقات معامله‌گران برای ورود به یک معامله با کمبود پول مواجه می‌شوند. در این شرایط آنها از طریق مارجین می‌توانند تفاوت بین سرمایه‌ای که دارند و سرمایه مورد نیاز جهت ورود به معامله را جبران کنند. استفاده از مارجین برای افزایش سرمایه در معاملات طرفداران زیادی در فارکس پیدا کرده است. با این حال استفاده از این قابلیت شرایطی دارد که باید آنها را بدانید.

مارجین چیست ؟ مفهوم مارجین در معاملات

مارچین این اجازه را به معامله‌گران می‌دهد که قدرت خرید خود را از طریق اهرم‌ها افزایش دهند و با وجود سرمایه کم در معاملات بزرگتری شرکت کنند. برای استفاده از این قابلیت باید یک حساب مارجین در بروکرهای معتبر داشته باشید. معامله مارجین را می‌توانیم شبیه وام‌های تضمین شده بدانیم. برای درک بهتر معاملات مارجین اجازه دهید یک مثال بزنیم. فرض کنید حساب مارجین دارید و ۵۰۰۰ دلار سرمایه در آن واریز کرده‌اید. اکنون کارگزاری به خاطر حساب مارجین این اجازه را می‌دهد که ۱۰ هزار دلار سهام بخرید و به ازای آن نرخ سود سالانه وام مارجین را از شما می‌گیرد. هر زمان جفت ارزهایی که با مارجین خریده‌اید فروخته شوند ابتدا وام شما پرداخت می‌شود و سپس باقیمانده آن به صاحب حساب برمی‌گردد.

تاریخچه مارجین در معاملات

در قرن بیستم مارجین بیشتر در معاملات ایالات متحده مورد استفاده قرار می‌گرفت. البته مفهوم حاشیه در معاملات آن زمان نسبت به امروز کاملاً متفاوت بود. قوانین و دستورالعمل‌های مربوط به این مدل معاملات کاملاً مبهم بود و سرمایه‌گذاران می‌توانستند خیلی راحت از کارگزاری‌ها وام بگیرند. حتی در برخی معاملات نرخ اهرم تا ۹۰ درصد افزایش پیدا می‌کرد. این شرایط تا سال ۱۹۲۹ میلادی و زمانی که بازار با یک سقوط بزرگ مواجه شد ادامه‌دار بود. از آن زمان به دلیل مشکلاتی که معاملات حاشیه‌ای داشتند، بازارهای گوناگون سعی کردند قوانین و الزامات خاصی برای آنها تنظیم کنند. هرچند هنوز هم معاملات مارجین با وجود قوانین تنظیم شده پیچیده هستند و استفاده از آنها بیشتر به معامله‌گران حرفه‌ای توصیه می‌شود.

اصطلاحات مهم و تخصصی در مارجین تریدرینگ

در معاملات مارجین اصطلاحات تخصصی زیادی وجود دارند که بهتر است با مهم‌ترین آنها آشنا شوید. مهمترین اصطلاحات معاملات حاشیه‌ای عبارتند از:

• حداقل مارجین: برای باز کردن حساب‌های مارجین در هر کارگزاری معمولاً سرمایه‌گذار باید یک مبلغ اولیه واریز کند که به حداقل مارجین معروف شده است.
• اهرم: در کارگزاری‌های گوناگون به آن لوریج می‌گویند و برابر با نسبت پول وام گرفته شده به سرمایه اصلی معامله‌گر است.
• فری مارجین: مقدار پول آزادی که در حساب‌های معاملاتی وجود دارد و می‌توان از آن برای انجام یک معامله جدید استفاده کرد را فری مارجین می‌گویند.
• کال مارجین: اگر با کمک اهرم‌ها معامله‌ای را تنظیم کنید اما بازار برخلاف پیش‌بینی شما حرکت کند بروکر اطلاع می‌دهد که باید مبلغ بیشتری به حسابتان تزریق کنید. این اتفاق را کال مارجین می‌گویند.
• مارجین لول: سطح مارجین نشان می‌دهد که نسبت سرمایه واقعی شما به وامی که استفاده کرده‌اید چقدر است.
• لیکوئیدیتی: یکی از تلخ‌ترین اصطلاحات معاملات حاشیه‌ای است و زمانی رخ می‌دهد که معامله‌گر تمام دارایی خود را از دست دهد.
• بالانس: موجودی هر معامله‌گر در بروکر با عبارت بالانس مشخص می‌شود.
• فول مارجین: مجموع مارجین‌هایی که یک معامله‌گر برای انجام معاملات خود و حفظ آنها احتیاج دارد را فول مارجین می‌گویند.
• مارجین نگهداری: حداقل پولی که سرمایه‌گذار برای انجام معاملات مارجین باید در حساب خود داشته باشد با عبارت مارجین نگهداری مشخص می‌گردد.
• مارجین استفاده شده: این عبارت نشان دهنده مقدار وامی است که برای باز کردن معاملات جدید از آنها بهره برده‌اید.

  

ارتباط لوریج و اهرم با مارجین

مارجین و لوریج هر دو به یک مفهوم اشاره می‌کنند فقط کمی متفاوت هستند. در واقع اهرم به عنوان محصول جانبی حاشیه شناخته می‌شود و به معامله‌گر اجازه می‌دهد اندازه معاملات بزرگتر خود را به خوبی کنترل کند. زمانی که معامله‌گر معامله جدیدی را باز می‌کند کسری بودجه خود را با مارجین پوشش می‌دهد. مارجین استفاده شده در این گونه معاملات همان اهرم است که با عبارت دیگری مشخص می‌شود. مثلاً در یک معامله ۱۰ هزار دلاری اهرم 400:1 در حقیقت به این موضوع اشاره می‌کند که ۲۵ درصد ارزش معامله مارجین یا همان وام است.

مزایای استفاده از مارجین در معاملات

استفاده از مارجین در معاملات فارکس یا دیگر بازارهای مالی چند مزیت مهم دارد. ‌مهم‌ترین مزایای معاملات حاشیه‌ای را با هم بررسی می‌کنیم:

1. اهرم: با استفاده از معاملات حاشیه‌ای، قدرت خرید شما بیشتر می‌شود. وقتی می‌خواهید جفت ارز بخرید فقط زمانی امکان این کار را دارید که پول کافی داشته باشید. در صورت نداشتن پول کافی از طریق مارجین می‌توانید معاملات خودتان را بزرگتر کنید.
2. سود: طبیعتاً وقتی معاملات بزرگتری انجام دهید، سود شما افزایش پیدا می‌کند. در واقع شما از طریق وام توانسته‌اید سرمایه بیشتری برای معاملات خود جمع آوری کنید و سود خودتان را زیادتر نمایید.
3. انعطاف پذیر: معاملات حاشیه‌ای درست است که شبیه وام هستند اما بازپرداخت آنها ثابت نیست. یعنی زمان خاصی برای بازپرداخت وام در نظر گرفته نمی‌شود. زمانی باید وام را به کارگزاری برگردانید که دارایی خریداری شده با مارجین به فروش برسد. در واقع وقتی آن دارایی را بفروشید بروکر به صورت خودکار سهم خود را برمی‌دارد.

ریسک استفاده از مارجین در معاملات

استفاده از مارجین در معاملات همان قدر که سود دارد می‌تواند ریسک و خطر هم داشته باشد. مهمترین چالش‌های معاملات حاشیه‌ای عبارتند از:

• بهره: یکی از چالش‌های بزرگ معاملات مارجینی بهره گرفتن کارگزاری است. کارگزاری رایگان به شما وام نمی‌دهد و در سودی که شما به دست می‌آورید شریک است. چه سود و چه ضرر داشته باشید باید این بهره را به کارگزاری پرداخت کنید.
• مارجین کال: اگر معاملاتی که با مارجین به آنها وارد شده‌اید اصلاحات شدید داشته باشند و سقوط آنها در حدی باشد که حتی سرمایه قفل شده شما هم برای جبران کافی نباشد بروکر از شما می‌خواهد که مبلغی پول برای جبران خسارت‌ها واریز کنید. یعنی نه تنها دچار ضرر و زیان شده‌اید بلکه به بروکر بدهکار هم می‌شوید.
• فروش اجباری: اگر کال مارجین برای شما ارسال شود و در مهلت مقرر وجه درخواستی بروکر را پرداخت نکنید، کارگزاری این حق را دارد که جفت ارزهای شما را بدون اجازه بفروشد. این اتفاق در اکثر موارد بدون اطلاع معامله‌گر رخ می‌دهد و خسارات زیادی به او وارد می‌کند.
• زیان: همان قدر که معاملات حاشیه‌ای می‌توانند سودهای شما را بزرگتر کنند این قابلیت را هم دارند که سرمایه را به طور کامل نابود سازند. حتی در برخی موارد همانگونه که گفتیم این احتمال وجود دارد که معامله‌گر به بروکر بدهکار هم شود.

  

نحوه محاسبه مارجین |مارجین کلی و مارجین مورد نیاز برای هر معامله

برای محاسبه مارجین باید اطلاعاتی مثل قیمت جفت ارزی که قصد خرید آن را دارید، لات و اهرم حساب معاملاتی را در اختیار داشته باشید. وقتی این اطلاعات را در فرمول زیر قرار دهید خیلی سریع مقدار حاشیه را به دست می‌آورید.

حاشیه = (قیمت* لات) / اهرم حساب

عددی که در این فرمول به دست می‌آید همان مقدار مارجینی است که شما برای معامله مورد نظرتان احتیاج دارید.

تفاوت معاملات مارجین و فیوچر

به خاطر شباهت‌هایی که بین معاملات مارجین و فیوچرز وجود دارد، برخی از معامله‌گران آنها را مشابه هم فرض می‌کنند. با این حال معاملات حاشیه‌ای و فیوچرز تفاوت‌های اساسی با هم دارند. در معاملات حاشیه‌ای خرید و فروش جفت ارز توسط خود معامله‌گر انجام می‌شود. در معاملات فیوچرز برخلاف معاملات حاشیه‌ای معامله‌گر براساس قراردادی که امضا کرده متعهد به خرید یا فروش جفت ارز خواهد شد. از طرفی معاملات مارجین زمان مشخصی ندارند و معمولاً برای نوسانات سریع استفاده می‌شوند. در طرف مقابل معاملات فیوچرز در آینده طبق تاریخ مشخصی اتفاق می‌افتند و معمولاً بلند مدت هستند. مدیریت ریسک در معاملات حاشیه‌ای با خود معامله‌گر و در معاملات فیوچرز طبق قرارداد می‌تواند با افراد دیگری باشد. میزان اهرم‌هایی که استفاده می‌شوند نیز در معاملات فیوچرز بیشتر هستند.

تفاوت معاملات مارجین و تعهدی

اصطلاح معاملات تعهدی مخصوص صرافی‌های ایرانی است. اگر دقت کرده باشید معاملات مارجین از نظر شرع اسلام حرام هستند. مثلاً نرخ بهره‌ای که کارگزاری برای مارجین دریافت می‌کند یکی از دلایل غیر شرعی بودن آن محسوب می‌شود. در معاملات تعهدی معامله‌گر پولی قرض نمی‌گیرد بلکه وکیل خرید و فروش دارایی با تفاهمات مشخص می‌شود. یکی از تفاهمات این است که او متعهد می‌شود در زمان مشخصی دارایی وکالت گرفته شده را تامین کند. در معاملات تعهدی بر خلاف مارجین سرمایه‌گذار بهره‌ای دریافت نمی‌کند و سود احتمالی هم با توافق بین سرمایه‌گذار و معامله‌گر تنظیم می‌شود. یعنی در معاملات تعهدی یک نفر سرمایه را تامین می‌کند و فرد دیگر تحت عنوان معامله‌گر متعهد می‌شود با آن سرمایه تریدری کند و بخشی از سود را طبق توافق به دست آورد. معاملات تعهدی شبیه به مشارکت در کارهای گوناگون هستند.

تفاوت مارجین در فارکس و ارز های دیجیتال

معاملات مارجین در فارکس و ارزهای دیجیتال از لحاظ ماهیت و مفهوم تفاوت خاصی ندارند. مهمترین تفاوتی که می‌توانیم برای معاملات حاشیه‌ای در این دو بازار متفاوت عنوان کنیم به نتایج آن مربوط می‌شود. در بازار ارز دیجیتال، استفاده از اهرم یا حاشیه به شدت خطرناک و پر ریسک است. این بازار نوسانات شدیدی دارد و در بسیاری از مواقع، معامله‌گر بازار را اشتباه پیش بینی می‌کند. به همین دلیل بروکرهای کمی هستند که در معاملات ارز دیجیتال امکان استفاده از حاشیه را فراهم کنند. اکثر بروکرها به دلیل نتایج خسارت بار مارجین در معاملات ارز دیجیتال حاضر به ارائه آن نمی‌شوند.

جمع‌ بندی

معاملات مارجین یا حاشیه به دلیل اینکه بخشی از سرمایه معاملات توسط بروکر تامین می‌شود طرفداران بسیار زیادی در جهان پیدا کرده‌اند. استفاده از حاشیه برای بالا بردن حجم معاملات در صورتی که به موفقیت ختم شود می‌تواند سود زیادی برای معامله‌گر داشته باشد. هرچند به همان اندازه هم می‌تواند سرمایه معامله‌گر را تا مرز نابودی ببرد. استفاده از معاملات حاشیه‌ای بیشتر به معامله‌گران حرفه‌ای پیشنهاد می‌شود که اهمیت مدیریت سرمایه در فارکس را درک کرده باشند.